73. พระชัยวัฒน์ ตอนที่ 2

พระชัยวัฒน์(พระไชยวัฒน์) ประจำรัชกาล หรือ พระชัยวัฒน์ที่สร้างโดยฝีมือของช่างสิบหมู่ในรัชกาลนั้นๆ


พระชัยวัฒน์องค์เล็ก ประจำรัชกาล ที่สร้างขึ้นโดยช่างหลวงหรือช่างสิบหมู่จะมีน้ำหนักองค์พระมาตราฐานใกล้เคียงกัน ดังนี้

• พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก ประจำรัชกาลที่ 3 - 4  มีน้ำหนักประมาณ 2 กรัม หรือ มีน้ำหนัก 1  เฟื้อง 
• พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก ประจำรัชกาลที่ 5 มีน้ำหนักประมาณ 4 กรัม หรือ มีน้ำหนัก 4  เฟื้อง  

มาตราโบราณเทียบมาตราเมตริก

1 บาท	หนัก = 4 สลึง	เทียบเท่ากับ 15.16 กรัม (ทองรูปพรรณ)
1 สลึง	หนัก = 2 เฟื้อง	เทียบเท่ากับ 3.79 กรัม
1 เฟื้อง	หนัก = 4 ไพ	เทียบเท่ากับ 1.90 กรัม

พระชัยวัฒน์องค์เล็ก ประจำรัชกาลที่สร้าง นิยมสร้างประกอบด้วย 2 พิมพ์ คือ
1. พิมพ์ปางมารวิชัย (พระเชียงแสน สิงห์ 1)
2. พิมพ์ปางสมาธิ แยกออกเป็น 2 พิมพ์ คือ  
    2.1 พิมพ์ปางสมาธิ   
    2.2 พิมพ์ปางสมาธิ + น้ำเต้า

โลหะธาตุ

พระชัยวัฒน์องค์เล็ก ประจำรัชกาล โลหะธาตุส่วนผสมที่สร้างตั้งแต่รัชกาลที่ 3 ถึงรัชกาลที่ 5 จะสร้างด้วยเนื้อเนาวโลหะ หรือ เนื้อสัมฤทธิ์ หรือ เนื้อนวโลหะ มีรายละเอียดดังนี้
   1. พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก เนื้อ นวโลหะเปียกทองคำ หรือ ชุบทองคำ
   2. พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก เนื้อ นวโลหะลงรัก(สีดำ)ปิดทองคำเปลวทั้งองค์
   3. พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก สมัยรัชกาลที่ 2 บุแผ่นทองคำบางๆทั้งองค์

เม็ดกริ่งพระชัยวัฒน์องค์เล็ก

พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก สร้างในรัชกาลเดียวกันมีทั้งรุ่นก้นตันและมีบางรุ่นใต้ฐานองค์๋พระฯมีบรรจุดเม็ดกริ่ง อยู่ด้านใน เม็ดกริ่งนี้ เป็น "เหล็กไหล" 

แผ่นปิดก้นฐานพระชัยวัฒน์องค์เล็ก

• พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก ที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ 4 มีแผ่นปิดทองคำ เงิน และนาค
• พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก ที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ 5 มีแผ่นปิดทองคำ และเงิน

รายละเอียดการตบแต่ง

1. พิมพ์มาตราฐาน ขัดเกลาตบแต่งความสวยงาม
2. ก้นฐานบางองค์ ปิดแผ่น ทองคำ  เงิน  นาค  มีทั้งจารและไม่ได้จารอักขระในแต่ละวาระที่สร้างแตกต่างกัน
3. มีบางรัชกาลได้ตอกอักขระยันต์ใต้ฐานพระชัยวัฒน์องค์น้อย


พุทธานุภาพ  ครอบจักรวาล

พุทธลักษณะ องค์พระชัยวัฒน์องค์น้อย ประจำรัชกาล

---พระชัยวัฒน์องค์เล็ก ประจำรัชกาล ที่ 3

• สร้าง พ.ศ 2370  
• พิมพ์ปางสมาธิ ออกแบบคล้ายกับพระชัยวัฒน์ประจำรัชกาลที่ 3
• เนื้อนวโลหะ สัมฤทธิ์เดช (สีนาค,แดง-อ่อน) 
• ก้นตัน 
• องค์พระฯสูงประมาณ 18.65 มิลลิเมตร

พระชัยวัฒน์องค์เล็ก พิมพ์สมาธิ ฐานพระชัยวัฒน์รุ่นนี้ เรียนแบบฐานพระ 3 ชั้น อิงแบบพิมพ์จากพระชัยวัฒน์ประจำรัชกาลที่ 3

---พระชัยวัฒน์องค์เล็ก ประจำรัชกาล ที่ 4
พ.ศ. 2394 สร้างวาระที่ 1
15 พฤษภาคม  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก วันนี้เป็นวันวิสาขบูชาด้วย

แบบที่ 1 พิมพ์ปางสมาธิ

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ก้นเชื่อมประสานด้วยแผ่นปิดก้นทองคำ, ก้นนาค, ก้นเงิน 
• บรรจุเม็ดกริ่งเหล็กไหล 
• ความสูงประมาณ 17.75 มิลลิเมตร

พิมพ์ปาง สมาธิ, ก้นทองคำ, จารยันต์พุทธซ้อน 
เม็ดกริ่งเป็นเหล็กไหล - มีทั้งก้นทองคำ, ก้นเงิน, และแบบไม่ได้บรรจุเม็ดกริ่ง, เนื้อนวโลหะกระไหล่ทองคำ(เปียกทอง)
สังเกตุสักนิดจะพบว่า พระกริ่งสมเด็จย่า ได้นำแบบพิมพ์พระชัยวัฒน์ปางสมาธินี้ ไปใช้โดยออกแบบใหม่เพิ่มเติม

แบบที่ 2 พิมพ์ปางมารวิชัย (เชียงแสนสิงห์ 1)

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ก้นเชื่อมประสานด้วยแผ่นปิดก้นทองคำ, ก้นนาค, ก้นเงิน 
• บรรจุเม็ดกริ่งเหล็กไหล 
• ความสูงประมาณ 17.75 มิลลิเมตร

พิมพ์ ปางมารวิชัย, ก้นเงิน, จารยันต์พุทธซ้อน, เนื้อนวโลหะกระไหล่ทองคำ (เปียกทอง)

ก้นทองคำ, จารยันต์พุทธซ้อน

ก้นเงิน, จารยันต์พุทธซ้อน

ก้นนาค, จารยันต์พุทธซ้อน

แบบที่ 3 ก้นตัน ประทับอักขระยันต์ พ.ศ.2399

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ผิวพระชัยวัฒน์ เปียกทอง (กระไหล่ทอง, ชุบทองคำ)
• ก้นตัน ประทับอักขระยันต์ มะ อุ อะ

เนื้อนวโลหะ(สีนาค,แดง-อ่อน) กระไหล่ทองคำหรือเปียกทองคำ

ก้นตัน ประทับอักขระยันต์ มะ อุ อะ

พระชัยวัฒน์องค์นี้ เปิดร้านขายอยู่ในเวบฯ พันทิพย์ อ้างว่าเป็นพระชัยวัฒน์หัวไม้ขีด สมเด็จสังฆราชแพ วัดสุทัศน์ ซึ่งข้อมูลไม่ถูกต้อง อันที่จริงเป็นพระชัยวัฒน์สร้างในสมัย ร.4  

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์โชค(สีเหลืองอ่อน) 
• ผิวพระชัยวัฒน์ ลงลักปิดทอง สภาพเดิมๆ
• ก้นตัน ประทับอักขระยันต์ มะ อุ อะ
• การหล่อ ด้วยวิธีเป้าพิมพ์ประกบ 2 ด้าน

พระชัยวัฒน์หัวไม้ขีด    ลิงค์อ้างอิง

ก้นตัน ประทับอักขระยันต์  มะ อุ  อะ

พ.ศ. 2404 สร้างวาระที่ 2
10 ธันวาคม - จัดทัพไปรบเชียงตุง มีกรมวงษาธิราชสนิทเป็นแม่ทัพ เพื่อไปช่วยเมืองเชียงรุ่ง
ชื่อพระไชยวัฒน์(ชัยวัฒน์) "เฉลิมพล"


แบบที่ 1 

• เนื้อนวโลหะ สัมฤทธิ์เดช (สีนาค,แดง-อ่อน) 
• ก้นตัน ประทับอักษร "เฉลิมพล"
• องค์พระฯ สูง 16.75 มิลลิเมตร

แบบที่ 2  

• เนื้อนวโลหะ สัมฤทธิ์เดช (สีนาค,แดง-อ่อน)
• ก้นบรรจุเม็ดกริ่ง
• แผ่นปิดก้นเนื้อนาค ก้นบุแผ่นทองคำ
• จารอักขระยันต์ " อุ "
• องค์พระสูงประมาณ 16.75 มิลลิเมตร

พระชัยวัฒน์ "เฉลิมพร" ร.4 เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) ก้นบรรจุเม็ดกริ่ง, ปิดด้วยแผ่นประกบก้นเนื้อนาค

 

ฐานพระใต้กรีบบัว บ่งบอกถึงแนวคิดในการออกแบบของช่างสิบหมู่สมัย ร.4 - ร.5

แผ่นปิดประกบก้นเนื้อนาค, ก้นบุแผ่นทองคำ จารอักขระยันต์ ( อุ )

แบบที่ 3  

• เนื้อนวโลหะ สัมฤทธิ์เดช (สีนาค,แดง-อ่อน) 
• ก้นบรรจุเม็ดกริ่ง
• แผ่นปิดก้นเนื้อนาค ก้นบุแผ่นทองคำ
• จารอักขระยันต์ " อุ " 
• องค์พระเปียกทองคำหรือกระไหล่ทอง(ชุบทองคำ)
• องค์พระสูงประมาณ 16.75 มิลลิเมตร

พระชัยวัฒน์องค์เล็ก ประจำรัชกาล ที่ 5 
สร้างรวม 105 องค์ พิมพ์ที่สร้างจะประกอบด้วยปางสมาธิและปางมารวิชัย(เชียงแสนสิงห์ 1)
 

พ.ศ. 2427 สร้างวาระที่ 1 จำนวนพิมพ์ปางสมาธิ 2 องค์ และพิมพ์ปางมารวิชัย 2 องค์ รวมเป็น 4 องค์
ชื่อพระไชยวัฒน์(ชัยวัฒน์).............
องค์พระชัยวัฒน์สร้างวาระที่ 1 จะมีขนาดที่สร้างโตกว่าในวาระที่ 2 และ 3 นิดหน่อย 

ขนาดน้ำหนัก 1 สลึง หรือ 2 เฟื้อง ประมาณ 3.79 กรัม

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ผิวองค์พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก กระไหล่ทอง(ผิวกระไหล่ทองบางเกินไป อากาศที่ทำปฏิกริยากับผิวขององค์พระทำให้กระไหล่ทองเสียหาย)
• ก้นตัน

องค์ต้นแบบ 
พระชัยวัฒน์ พ.ศ. 2427

องค์ที่ 1 ซ้ายมือ พิมพ์ปางสมาธิ  , องค์์ที่ 2 ขวามือ พิมพ์ปางมารวิชัย

• องค์พระชัยวัฒน์ต้นแบบ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ก้นตัน

พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก พ.ศ. 2428 
ชื่อพระไชยวัฒน์(ชัยวัฒน์) "ศิริวัฒน์"
สร้างวาระที่ 2   ขนาดน้ำหนัก 1 สลึง หรือ 2 เฟื้อง ประมาณ 3.79 กรัม 
จำนวนการสร้าง: 50 องค์  แบ่งเป็น
                      ปางมารวิชัย จำนวน 25 องค์
                      ปางสมาธิ    จำนวน 25 องค์ 

 แบบที่ 1 พิมพ์ปางมารวิชัย จำนวน 25 องค์

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ผิวองค์พระกระไหล่ทอง(เปียกทอง,ชุบทองคำ)
• ก้นตัน

พระชัยวัฒน์ ปางมารวิชัย ร.5 พ.ศ. 2428 เนื้อสัฤทธิ์เดช (สีนาค) เปียกทอง(ชุบทองคำ), ก้นตัน

พระชัยวัฒน์องค์เล็กสร้างในวาระ พ.ศ.2428 ก้นตัน

 แบบที่ 2 พิมพ์ปางสมาธิ จำนวน 25 องค์

พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก พ.ศ. 2428 
สร้างวาระที่ 2   ขนาดน้ำหนัก 1 สลึง หรือ 2 เฟื้อง ประมาณ 3.79 กรัม

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ผิวองค์พระกระไหล่ทอง(เปียกทอง,ชุบทองคำ)
• ก้นตัน

พระชัยวัฒน์ ปางสมาธิ ร.5 พ.ศ. 2428 เนื้อสัฤทธิ์เดช (สีนาค) เปียกทอง(ชุบทองคำ), ก้นตัน

พระชัยวัฒน์ องค์เล็ก พ.ศ. 2435
สร้างวาระที่ 3 ในสมัยรัชกาลที่ 5  จำนวน 26 องค์
  จำนวนการสร้าง: 26 องค์  มีสองลักษณะคือ ปางมารวิชัย และ ปางสมาธิ   
  ขนาดน้ำหนัก: 1 สลึง หรือ 2 เฟื้อง ประมาณ 3.79 กรัม
  ก้นฐาน: บรรจุเม็ดกริ่งเหล็กไหล
  แผ่นปิดฐาน: มี 2 ชนิด คือ เนื้อทองคำ และเนื้อเงิน

แบบที่ 1 พิมพ์ปางมารวิชัย (เชียงแสน สิงห์ 1)  ผ

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ก้นบุแผ่นทองคำ 
• จารอักขระยันต์ มะ อุ อะ 
• เม็ดกริ่งเหล็กไหล

ก้นบุแผ่นทองคำ จารอักขระยันต์ มะ อุ อะ

พิมพ์ปางมารวิชัย                                                                                                                                         

• องค์พระชัยวัฒน์ นวโลหะ เนื้อสัมฤทธิ์เดช(สีนาค) 
• ก้นบุแผ่นเงิน
• จารอักขระยันต์ มะ อุ อะ 
• เม็ดกริ่งเหล็กไหล

ก้นบุแผ่นเงิน จารอักขระยันต์ มะ อุ อะ

พระชัยวัฒน์องค์เล็ก ประจำรัชกาล ที่ 6
ขนาดน้ำหนัก 1 เฟื้อง หรือ ประมาณ 2 กรัม 

พระชัยวัฒน์องค์เล็ก ประจำรัชกาลที่ 6   พิมพ์นี้มีหนังสือพระเครื่องฯ และหนังสือพิมพ์ยักษ์ใหญ่ของเมืองไทย  ต่างเข้าใจผิดคิดว่าเป็นพระชัยวัฒน์สร้างในสมัยรัชกาลที่ 5


กระทู้บทความอ้างอิงที่เกี่ยวข้อง
70. มีพระกริ่งปวเรศเหตุไฉนจะไม่มีพระชัยวัฒน์หรือพระไชยวัฒน์
72. พระชัยวัฒน์ ตอนที่ 1